+48 696 455 392 info@kancelaria-mkk.pl

Temat odrzucenia spadku przez dziecko, które mieszka poza granicami Polski z każdym rokiem nabiera na aktualności, co biorąc pod uwagę emigrację zarobkową wcale nie powinno dziwić. Niejednokrotnie zdarza się, że zmarły spadkodawca pozostawia po sobie w zasadzie wyłącznie długi, a w takim wypadku koniecznym będzie odrzucenie spadku przez wszystkich spadkobierców po kolei – zgodnie z kolejnością dziedziczenia uregulowaną w Kodeksie cywilnym.

O ile nie jest to jakiś duży problem, gdy mamy do czynienia z osobami pełnoletnimi, albowiem te muszą się po prostu udać do notariusza lub sądu spadku i taki zadłużony spadek odrzucić, o tyle z małoletnimi sprawa jest bardziej skomplikowana. Odrzucenie spadku jest bowiem w polskim prawie zakwalifikowane jako czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka, a dokonanie takiej czynności w imieniu dziecka jest możliwe tylko w sytuacji, gdy będziemy posiadać stosowną zgodę sądu rodzinnego.

I znowu w „normalnych okolicznościach”, czyli gdy wszyscy spadkobiercy mieszkają w Polsce sprawa nie jest problematyczna, ale co w sytuacji, gdy dziecko mieszka na stałe za granicą, albo nawet już za granicą się urodziło?

Ale od początku:

  • Zgodnie z art. 10151 KC: Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
  • Przewidziany w art. 1015 § 1 sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku z ustawy rozpoczyna się z dniem dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Ponadto może to być np. dzień, w którym spadkobierca powołany w dalszej kolejności dowiedział się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające go przy dziedziczeniu ustawowym, a także dzień, w którym dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu o niegodności dziedziczenia takich osób.

 

Krok pierwszy – sprawdzamy obywatelstwo

Jeśli wszyscy pełnoletni spadkobiercy odrzucili spadek w terminie, a w dalszej kolejności powołane są do spadku małoletni, którzy mieszkają poza granicami Polski, konieczne jest w pierwszej kolejności przeanalizowanie, czy do takich osób w ogóle zastosowanie będzie miała jurysdykcja krajowa. Nie wdając się szczegółowo w analizę przepisów najistotniejsze jest, aby ustalić, czy małoletni jest obywatelem polskim, albowiem tylko w tym przypadku wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego kierowany będzie do polskiego sądu. Ważna jest przy tym zasada, że dziecko obywatela polskiego, które urodziło się za granicą i tam mieszkania – posiada obywatelstwo polskie, które nabyło zgodnie z panującą w polskim porządku prawnym zasadą ius sanguinis.

 

Wniosek do właściwego sądu

Gdy potwierdzimy status obywatelstwa polskiego należy jak najszybciej wystosować wniosek do sądu o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zarząd zwykły majątkiem dziecka. We wniosku należy uprawdopodobnić, że przyjęcie spadku pozostaje w sprzeczności z dobrem i interesem dzieci. Wniosek musi być opłacony – opłatą stałą w wysokości 40 zł. Potwierdzenie uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku. W przypadku dzieci, które mieszkają za granicą sądem właściwym do rozpatrzenia sprawy będzie Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy. Jest bardzo istotne, aby do wniosku dołączyć dowody na to, że spadkodawca posiadał długi. Mogą to być np. pisma od komornika, wezwania firm windykacyjnych, odpisy z ksiąg wieczystych nieruchomości zmarłego, w których wpisane są hipoteki itp.

 

Oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego – termin

Po uprawomocnieniu się zezwolenia sądu opiekuńczego w formie postanowienia należy złożyć przed notariuszem lub sądem oświadczenie o odrzuceniu spadku przez dziecko.

Należy pamiętać, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku winno zostać złożone w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym rodzic dziecka złożył oświadczenie o odrzuceniu zadłużonego spadku, albowiem w praktyce jest to właśnie ten dzień, w którym dziecko „dowiedziało się o tytule swego powołania do spadku”.  Co istotne, termin 6 miesięcy od złożenia oświadczenia o odrzucenia spadku przez rodzica do momentu złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez dziecka ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w przedmiocie wyrażenia zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka. Termin jest zatem wstrzymany od dnia złożenia wniosku do sądu do dnia, w którym postanowienie o wyrażeniu zgody się uprawomocniło. W przypadku uchybienia ww. terminowi z własnej winy dla pocieszenia można jedynie dodać, że małoletni odziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a więc będzie on ponosił odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie do wysokości aktywów spadku. Szczegółowo zagadnienie to będzie omawiane w osobnym wpisie.